“Dat is toch onkruid, dat kun je toch niet eten?” Dit hoor ik heel vaak op wandelingen, excursies en workshops Eten uit de Natuur als ik wijs naar een smakelijke eetbare plant. Maar als je nadenkt over onze voorgeschiedenis als oermens, dan wordt het ineens vanzelfsprekend, want voordat de mens ongeveer 12.000 jaar gelden aan landbouw ging doen, kwam al ons voedsel natuurlijk uit de wilde natuur. Wilde planten zijn de voorouders van onze huidige groentes.
De jaren dat de mens in een winkel zijn groentes koopt, zijn een fractie van de tijd dat de mens als jager-verzamelaar zelf zijn kostje bij elkaar scharrelde. De rechtop gaande mens (Homo erectus) ontstond zo’n 2,8 miljoen jaar geleden en de mens met grote hersens (Homo sapiens) ongeveer 300.000 jaar geleden, volgens de krant van vorige week donderdag. Minstens even interessant is de vraag: wat is nu eigenlijk onkruid? Jac. P. Thijsse heeft hierover vlak voor de 2e wereldoorlog een boekje geschreven, getiteld ‘Onkruiden’. Hij begint dit boek met: “Zoolang de menschen nog leefden van wild, visch en vogeleieren bestond er geen onkruid. Het kwam tegelijk met landbouw en veeteelt.” En even verderop “Maar wat is eigenlijk onkruid? […] Elke plant die uit zichzelf komt groeien op plaatsen waar wij haar niet begeeren te zien, plaatsen waarvoor wij zelf een bepaalde bestemming hebben.”
Wat denken jullie dat je aan eetbaars op de fleurige foto hieronder ziet? Met een beetje speuren zie ik al:
- een klaproos; de bloemblaadjes zijn eetbaar en staan mooi op een salade,
- grassen; van de zaden van gekweekte grassen maken wij o.a. brood, muesli, taart en pasta; dit zijn onze granen,
- dagkoekoeksbloem; mooi maar niet eetbaar voor de mens,
- kamille; van de bekende thee,
- het lijkt dat ik ook perzikkruid zie; lekker als groente in omelet, soep of quiche.
Foto: Jules Kootwijk, workshop op de Koeienweide, Vondelpark, Amsterdam op 31 mei 2017
Door het mooie, warme weer, kwamen de afgelopen weken veel planten versneld in bloei. Dan is het zaak om op het juiste moment te oogsten en deze oogst te verwerken tot iets lekkers wat een tijdje houdbaar is: het proces van conserveren. Ben je al begonnen? Of heb je nog geen idee wat je nu zou kunnen wildplukken? Nu is het moment om de geurige bloesem van de vlier te verzamelen.
Vlierbloesemlimonadesiroop
Nodig: circa 50 schermen vlierbloesem waarvan de bloempjes helemaal open zijn, 1,5 liter water, 1 kilo suiker, 15 gram citroenzuur of 5 citroenen (naar smaak). Doe de bloemen in het kokende water, laat 12 uur afkoelen met de deksel erop. Zeef bloemen eruit, die hebben hun werk gedaan. Breng de vloeistof opnieuw aan de kook met suiker en citroensap. Heet in de schone flessen doen.
Vlierbloesem-appelgelei
Nodig voor 4 potten: circa 35 schermen vlierbloesem waarvan de bloempjes helemaal open zijn, een halve liter water, een half pak appelsap, 1 pak geleisuiker halfzoet. Doe de bloemen in het kokende water, laat 12 uur afkoelen met de deksel erop. Zeef bloemen eruit, die hebben hun werk gedaan. Breng de vloeistof opnieuw aan de kook met de appelsap en geleisuiker. Heet in de schone potjes doen.
Vlierbloesemazijn
Pluk circa 10 bloemschermen waarvan alle bloempjes helemaal open zijn, met zo weinig mogelijk groene takjes. Doe ze in een fles met een neutrale azijn. Twee weken laten rusten. Dan de bloemen eruit zeven en klaar is de azijn.
OPMERKING BIJ ALLE VLIER-RECEPTEN: Je kunt van de vlier de complete bloemschermen gebruiken of beter nog de bloempjes loshalen van de steeltjes. Daarvoor zet je ze in een dichtgeknoopte plastic zak in de zon. Na een paar uur kun je de bloempjes makkelijk loshalen van de steeltjes.
Let op: kook geen bladeren mee, de groene delen van de vlier zijn enigszins giftig.
Zonnige zomergroet, Wies Teepe
