Om dingen uit te leggen gebruik ik vaak beelden. Ik merk dat het mensen soms helpt om sneller te vatten wat ik bedoel. In dit blog gaat het over wat ik omschrijf als ‘rond zijn in een vierkante wereld’.
Ik geef een beschrijving van de klachten waar mensen, die zich in dit beeld herkennen, mee kunnen kampen maar ik ga het ook hebben over de kracht die het rond-zijn in zich heeft en probeer de lezer die zich in het beeld herkent iets bruikbaars mee te geven over deze kracht.
Met vierkante wereld bedoel ik de maatschappij waarvan alle onderdelen zo zorgvuldig zijn opgebouwd uit op elkaar aansluitende structuren dat het als geheel een goed functionerend systeem vormt. Met ronde mensen doel ik op mensen die ergens nooit helemaal in lijken te passen, net buiten de boot vallen, niet zoals anderen die moeiteloos lijken mee te kunnen gaan in de stroom van alledag.
Kwaliteitsnormen
Ik neem het bedrijfsleven als voorbeeld. Bedrijven zijn steeds vaker opgebouwd uit kwaliteitsnormen die in basis overal gelijk zijn, een succesmodel. Om aan deze normen te voldoen dienen alle werknemers via eenzelfde van te voren vastgelegde route, te werken en presteren. Om hen daarbij te helpen worden ze door hun werkgever voorzien van allerhande werk- en gedragsprotocollen. Bedacht en uitgewerkt door externe bureaus die daarin gespecialiseerd zijn. Kwaliteitsmeting vind plaats met gebruikmaking van toetsingsformulieren die de prestaties en het functioneren van de werknemer uitdrukt in percentages. Deze percentages brengen op individueel niveau als ook organisatiebreed snel in beeld waar de hiaten zitten en snelle bijsturing is mogelijk. Dit alles heeft als doel het bedrijf als organisatie in z’n geheel zo optimaal mogelijk te laten floreren.
Innerlijke structuur
Daar is niets mis mee, zo’n kwaliteitssysteem kan een bedrijf naar de top leiden wanneer het louter werknemers in dienst heeft die zich volledig kunnen handhaven binnen zo’n systeem. Dit zijn vaak werknemers van wie het karakter aansluit op de gevraagde bedrijfsstructuur, of die zich van nature makkelijk voegen naar wat de omgeving van ze vraagt. In beide gevallen doet dit systeem geen afbreuk aan hun eigen innerlijke structuur. In het eerste geval sluit het prima aan op de eigen structuur en in het tweede geval hebben we het over werknemers die je herkent als de mensen die ‘s morgens bij aankomst op kantoor zichzelf uitschakelen en de werknemersknop aanzetten. Zij doen hun werk en stipt na werktijd laten ze het werk achter zich, en bij de uitgang stappen zij hun persoonlijke leven weer in. Dit zijn de collega’s die niet wezenlijk met hun werk verbonden zijn, en dus is er geen sprake van afbreuk aan hun innerlijke structuur, niets aan de hand.
Rollen, persen, draaien en proberen
Maar er is ook een groep mensen die het niet lukt zich te handhaven binnen zo een vierkantig hoekig systeem: ronde mensen. Ik vind het opvallend hoe die groep groeit, want steeds vaker krijg ik mensen in de praktijk die hiermee worstelen. Mensen die wel graag willen, maar die het niet lukt binnen de structuur van het bedrijf waar ze werken te functioneren. Ze hebben de baan nodig, of vinden de werkplek leuk en blijven daarom, tegen alle signalen in proberen. Met als gevolg dat ze hierdoor op den duur uit de bocht vliegen en in een burn-out belanden of ontstekings- en uitputtingsklachten krijgen. Het zijn de mensen met een andere aard. Zij zijn rond en de wereld om hun heen ervaren ze als vierkant omdat ze letterlijk stuiten op regels die ze niet begrijpen omdat die wezensvreemd voor ze is. Botsen en blokkeren met verwachtingen die ze niet waar kunnen maken omdat ze er niet ‘voor gemaakt zijn’. Hoe ze ook rollen, draaien, persen en proberen, ze passen niet.
Zo was ik ook lang één van die mensen die rollend maar botsend en stotend door het leven ging. Getalenteerd en intelligent rolde ik matig presterend van baan naar baan, nergens viel ik samen met mijn omgeving. Aan hoeveel banen had ik mij niet gestoten, mezelf verloochend, laten beschadigen zelfs, om er maar in te passen, om maar te kunnen voldoen.
Het was eigenlijk nooit het werk zelf maar de opgelegde structuren waardoor ik er niet in slaagde te voldoen, te leveren volgens verwachting. Hoe ik mijn best ook deed. Vaak moe, verzuim, ziek steeds vaker en weerstand: botsen en blokkeren en vertrekken. Door naar een nieuwe baan, misschien dat het dan toch lukte. Maar het lukte niet, niet zo.
Positieve wending
Dat is het drama van rond zijn en in een vierkante wereld willen passen: Het gaat niet gebeuren! Mijn leven nam een positieve wending vanaf de dag dat ik dit inzicht kreeg. Mijn besluit hierin was helder en onomkeerbaar: nooit meer zou ik mij proberen te modelleren naar iets wat ik niet kon zijn. Meteen hield ik op met proberen mijzelf in de vierkantigheid te proppen. Ik ging er goed voor zitten: hoe zat dat nou bij mij? Van jongs af aan, want zo had ik het geleerd, was ik gericht op de verwachting van anderen. Wat willen ze van mij? Hoe moet ik doen om erbij te horen, mee te draaien in het groepje? En later op school en in het werk: Wat wordt er van mij gevraagd? Hoe moet ik doen om te scoren, het beste resultaat te halen. Altijd was alles gericht geweest op de verwachting van anderen en ik besloot het nu om te draaien.
Ik maakte een lijstje van mijn kwaliteiten, of dat nou kwaliteiten waren waar de wereld op zat te wachten liet ik buiten beschouwing. Vervolgens voelde ik alle kwaliteiten stuk voor stuk na op potentie. Of het een kwaliteit was die ik wilde ontwikkelen, neer wilde zetten in de wereld. Tot slot ging ik op onderzoek uit in welke vorm dit het beste kon. Was het een bestaande baan of functie, prima en anders vanuit mezelf.
Ik stapte soort van opnieuw de maatschappij in, maar nu niet met de vierkante wereld als uitgangspunt maar mijn eigen ronde zijn, een geheel nieuw perspectief! Ik bekeek de wereld met nieuwe ogen, ontdekte vormen zonder hoekige kanten waarmee ik moeiteloos samenviel. Het maakte een kracht in mij los die mij niet meer verliet, zo bleek wel: een opleiding waarin ik mij thuis voelde, en met prachtige cijfers studeerde ik af. Niet in verhouding tot mijn vroegere schoolrapporten die vaak meer onvoldoendes dan voldoendes telde.
De kracht in de praktijk
Mijn zoekend en botsend rollen is voorbij sinds ik besloot te stoppen met proberen te passen in een wereld die niet de mijne is. Ik heb het omgedraaid tegen alle conventies en verwachtingen in: “Goh, maar je hebt zo’n goed vast contract, want als je een eigen huisje wilt….”. Begrijpelijke zorgen uit de omgeving maar niet mijn weg. Ik ben vastberaden. Ik werk hard, draag mijn steentje bij en doe wat ik kan in een omgeving die bij mij past. En het mooie is dat sinds dit besluit allerlei mensen en initiatieven op mijn pad komen die er naadloos op aansluiten, een rollende steen die groeit. Ik groei vanuit mijn innerlijke structuur in een omgeving die steeds rijker en voller wordt. Dat is de kracht!
In mijn praktijk adviseer ik mensen niet direct om hun baan op te zeggen of opleiding af te breken maar ga met ze het onderzoek aan wat echt vanuit hen zelf komt. Dat lijkt makkelijker dan het is. Het is verrassend hoeveel van wat we denken dat uit onszelf komt conditioneren blijken die voortkomen uit generaties her. Wanneer we dan de echt eigen kwaliteiten en wezensvragen hebben blootgelegd en opgeschoond, bouwen we op zoals ik dat omschreven heb in het voorbeeld over mijn eigen weg hierin.En dat kan betekenen dat iemand gewoon op zijn opleiding of werkplek blijft maar vanuit een prespectief die de zijne is. En daar gaat het om, dan past het.
Dit blog is geschreven door Babet M.Ch. Bruns
Foto: i naina _94 (Flickr, CC BY)
