Met Carnaval of vastenavond voor de deur, denken velen aan de vele liters bier die weer vergoten worden in de zuidelijke provincies. Niet alléén vastenavond heeft een veel diepere betekenis, en vind zijn oorsprong in de religieuze sfeer, maar ook bier is meer dan het ontspannend drankje zoals we het vandaag de dag kennen.
Het lijkt vreemd, als we het over bier hebben, om ook te spreken over genezing van ziektes, verhoogde seksuele lust, goddelijke mysterie, spiritualiteit en veranderende staten van bewustzijn. Toch waren dit voor bier alledaagse dingen. Bier was ooit een van de portalen naar de diepere geheimen van het universum. Bier is naar alle waarschijnlijkheid zelfs de oorsprong van de menselijke beschaving.
Eerste bieren 30.000 jaar oud
De eerste bieren werden, onafhankelijk van elkaar, verspreid over de hele wereld, tussen de 10.000 en 30.000 jaar geleden ontdekt. Deze bieren waren heel anders dan de bieren die wij vandaag de dag nog kennen. Er waren honderden misschien wel duizend verschillende biersoorten. Gebruikmakend van verschillende soorten gist, uiteenlopende suikerbronnen en met toevoeging van meer dan 200 verschillende soorten lokaal groeiende planten.
De eerste vergistingen vonden plaats met makkelijk toegankelijke suikers: zoals boomsappen (esdoorn, berkesap en palm), fruit (druiven, vlierbessen) en honing. Allen werden beschouwd als zijnde heilig.
In veel delen van de wereld, was het de honingbij die namens God, de mensheid, de kennis van vergisting bracht. Het Hebreeuwse woord voor “bij” is deborah en vertoont een opmerkelijke verwantschap met het woord “dabar” wat “woord” betekent. Ook in de Chaldee (Semitisch volk uit de omgeving van Syrië) taal is het woord voor “woord” en “bij” hetzelfde. De bij brengt dus het woord van God.
De kennis van vergisting van granen bereikte ons zo’n 11.000 jaar geleden. Ongeveer 20.000 jaar later dan de vergisting van andere “makkelijk toegankelijke” suikers. Er komen steeds meer aanwijzingen dat alle beschavingen gebaseerd zouden zijn op de ontdekking van vergisting.
De meeste “bieren” die wij vandaag de dag als zodanig herkennen zijn gemaakt van vergiste granen. In tegenstelling tot honing, zijn deze suikers beschermd tegen gisten, ze zijn omgezet in zetmeel. Dit heeft tot gevolg dat het niet gemakkelijk is om bier uit granen te brouwen. Hiervoor zijn eerst een aantal andere stappen noodzakelijk. Welke stappen dit zijn daar komen we in een volgende blog op terug.
Graan verbouwen
Voor lange tijd hebben archeologen en wetenschappers gedacht dat de verbouwing van graan, het begin was van onze beschaving. Zij beweerden dat de toenemende bevolking zorgde dat men zich naast de Nijl ging vestigen, en dat men vervolgens granen ging verbouwen om alle monden te kunnen voeden. Maar er is bewijs dat het verbouwen van granen nog eerder begon en dat naar alle waarschijnlijkheid de ontdekking van bier, de reden was dat men graan ging verbouwen. Onder andere de onderzoekers Solomon Katz en Fritz Maytag, kunnen zich voorstellen dat de ontdekking van het vermouten van granen en de daaropvolgende vergisting de echte reden was dat de mensheid zich ging vestigen en granen gingen verbouwen.
Bewijs dat dit misschien wel eens waar kan zijn vinden we onder andere bij de Wachaga-stam vlakbij de Kilimanjaro (Tanzania). Hun uitgebreide irrigatiesysteem werd in de oudheid uitsluitend ontwikkeld om te zorgen voor voldoende water voor het verbouwen van gierst. Gierst werd zelden gegeten maar was een echt “bier” gewas. En voor het Lepcha volk van de Himalaya was het hoofdgewas, Gierst, zo heilig dat het nooit of te nimmer gegeten werd, maar alleen werd gebruikt voor vergisting. Deze vorm van heilige eerbied en religieuze toewijding was in Egypte vooral het geval bij gerst en uiteindelijk voor graan in het algemeen in Griekenland. Door het innemen van granen, als voedsel en drank, bracht men het heilige in zichzelf.
Deze blog is geschreven door Fred Penners, Zytholoog, Biersommelier en Voorzitter Stichting Brouwboerderij
Credits foto: Marc Nieland
Gebruikte literatuur: Sacred and herbal healing beers, Stephen Harrod Buhner
