Januari, de maand waar de dagen weer beginnen te lengen, de winter is net begonnen en toch kijken we reikhalzend uit naar het voorjaar. Voor de brouwers was dit vroeger wel anders, want de winterperiode was bij uitstek het jaargetijde om bier te brouwen. En dat laatste, daar wil ik het in dit artikel over gaan hebben. Want wie verder kijkt dan het ontspannend drankje wat bier vandaag de dag is, zal zien dat er een relatie bestaat tussen bier, bierbrouwen en het oude geloof. Want als de dampen rond de in nevelen gesluierde brouwketel zijn opgetrokken, blijkt dat de kunst van het bierbrouwen is omgeven door mystiek en symboliek.
Bij de kunst van het bierbrouwen gaat het erom om samen met de vier elementen: water, vuur aarde en lucht, een heilzaam bier te brouwen.
- Water, heb je nodig als belangrijkste grondstof.
- Vuur, heb je tijdens het brouwproces nodig om de zetmeel uit de granen om te zetten in suikers.
- Aarde, is de voedingsbodem voor de vruchten, de granen en kruiden in dit geval.
- Lucht, in de lucht bevinden zich de gisten om de gevormde suikers tijdens het brouwen om te zetten in alcohol en CO2, daarnaast hebben we de lucht nodig om het vuur aan te houden.
Door samen te werken met de vier elementen brouw je eigenlijk iets mystieks, iets bijzonders. Vroeger, in de tijd van de Kelten, werd het bier door de Druïden gebrouwen, want zij stonden in contact met de spirituele voorvaderen. Zo konden zij met hulp van de voorvaderen de geest van de goede gist aanroepen om de ontstane suikers in het brouwsel om te zetten in het uiteindelijke bier. Verder waren het de druïden die de kennis hadden van de kruiden die men toevoegde aan het bier. Zo werden er kruiden gebruikt die geneeskrachtig waren, zodat de gebrouwen bieren als medicijn konden dienen. De alcohol zorgden ervoor dat de medicinale kruiden langer houdbaar bleven, en de kruiden zorgden er op hun beurt voor dat het bier langer houdbaar bleef. En wat is er nu leuker dan je medicijn op die manier in te nemen. Andere kruiden waren heilig of hallucinerend en werden gebruikt in bieren voor speciale ceremonies, of om te offeren aan de goden.
Zo is het alom bekende Oktoberfeest, van oorsprong een oogstdankfeest. Het bier dat tijdens het Oktoberfeest geschonken wordt, noemen ze ook wel het Märzenbier, het bier van maart. Het is één van de laatste bieren die gebrouwen worden in het officiële brouwseizoen. Dit seizoen loopt van Sint Michaël (29 september) tot St. Joris (23 april). Het laatste bier dat het voorgaande jaar gebrouwen is (dus maart/april), werd samen met het eerste brood van de nieuwe oogst geofferd aan de goden, uit dankbaarheid voor de oogst.
De verwijzing naar de heilige St Michael en St Joris, is ook niet geheel toevallig gekozen. Beiden heiligen staan er om bekend dat ze volgens de legende een draak gedood hebben. Waarbij de draak staat voor het kwade en de heilige voor het goede. Het is namelijk zo dat in de winterperiode (de oorspronkelijke brouwperiode) minder kans op besmetting is met bacteriën en schimmels (het kwade) van het brouwsel dan in de warmere zomerperiode.
En zo blijkt dat bier met meer mysteries is omhuld dan de meeste mensen weten.
Fred Penners, http://www.brouwboerderij.nl
