De vraag of we gezond of ongezond eten lijkt niet zo heel ingewikkeld te zijn. De meeste mensen zullen op de vraag wat gezond is dingen noemen als fruit, groente, zuivelproducten, vis, kip en ongeraffineerde graanproducten.
Populair zijn natuurlijk ook de smoothies met de bijna grenzeloze combinaties van groente en fruit met melk of yoghurt. Er zullen weinig mensen zijn dit ontbijt niet gezond vinden:
- vers geperst sinaasappelsap
- smoothie van melk, banaan, aardbei en meloen
- gekookt ei
- verse zalm
- Griekse yoghurt
- thee met honing
Toch is er vanuit Ayurvedisch perspectief heel wat mis met dit op het eerste gezicht zo gezonde ontbijt. Dat ligt niet aan de afzonderlijke producten: die kunnen ieder op zich inderdaad heel gezond zijn. Het probleem zit hem dan ook in de combinaties. Waarom? Omdat alles wat we eten ook verteerd moet worden. En precies daar gaat het voor bepaalde combinaties mis.
Om te kunnen begrijpen waarom een ontbijt als hierboven ayurvedisch gezien helemaal niet gezond is, moeten we eerst weten dat Ayurveda naar meer dingen kijkt dan alleen de voedingswaarde in de vorm van vitamines, eiwitten, vet, koolhydraten etc. Bij elk voedsel wordt nog gekeken naar voornamelijk drie andere kwaliteiten:
- Rasa (smaak)
- Virya (koelend of verwarmend)
- Vipaka (effect dat optreedt tijdens en na de vertering)
Als deze eigenschappen (deels) niet overeenkomen, betekent dat een belasting voor de spijsvertering. Als we bijvoorbeeld in ons ontbijt meloen combineren met melk, dan zijn beide weliswaar koelend, maar moeten op een andere manier verteerd worden. De melk vraagt meer tijd, terwijl de meloen meer maagzuur nodig heeft, die de melk weer zuur maakt.
Een geliefde combinatie voor smoothies is natuurlijk melk en banaan; het smaakt heerlijk en geeft een romige substantie. Helaas valt voor Ayurveda ook deze combinatie af: qua smaak (zoet) en energie (koelend) komen ze overeen, maar hun Vipaka verschilt – bij de banaan is die zuur, terwijl hij zoet is bij melk. Dit leidt tot verwarring voor onze spijsvertering en mogelijk tot veranderingen in de darmflora, gifstoffen, allergieën, sinusaandoeningen en verkoudheid.
Een andere beruchte combinatie is vis en zuivel (denk daarbij ook aan de melk in je koffie na het eten, of de boter of kaas op het brood nadat je net een boterham met zalmsalade hebt gegeten). Dit wordt door Ayurveda als een van de meest toxische combinaties gezien.
Dan is er nog de honing in de thee. Als de thee enigszins is afgekoeld is er geen probleem. Maar honing in hete thee zorgt ervoor dat de goede eigenschappen van honing vernietigd worden en maakt de honing zelfs schadelijk.
Als we daarbij nog optellen dat ook melk en ei als een slechte combinatie wordt gezien, dan wordt duidelijk waarom het hierboven beschreven ontbijt vanuit ayurvedisch perspectief helemaal niet gezond is.
Door vaak verkeerde combinaties te eten staat onze spijsvertering onder druk, waardoor indigestie, een slechte absorptie en een overmaat aan gifstoffen kunnen ontstaan. Hieronder vind je een paar van de belangrijkste combinaties die door Ayurveda worden afgeraden.
- Vers fruit (vooral meloen en banaan) + melkproducten
- Vis + melkproducten
- Ei + melkproducten
- Yoghurt + fruit, melk, vis, vlees, kaas, ei
- koude dranken + maaltijd
- meloen + alles
- rauw + gekookt
Hierbij moet overigens worden vermeld dat het zeker uitmaakt of je een sterke of een zwakkere spijsvertering hebt. Sommige mensen zullen daarom van bepaalde combinaties meer last hebben dan andere.
Ook erkent Ayurveda dat het mogelijk is om het lichaam aan bepaalde combinaties te laten wennen, wanneer die van jongs af aan gegeten worden. Ook dan is het beter om ze te vermijden, maar mensen zullen dan minder sterk en minder direct de negatieve effecten ervaren.
Het lijkt misschien lastig om combinaties die soms helemaal ingeburgerd zijn, te vermijden. Maar het kan enorm de moeite waard zijn als je vaker na het eten last hebt van je maag, darmen of een opgeblazen gevoel. En ook hier geldt: alle beetjes helpen en elke stap in de goede richting is er één.
Ben je nieuwsgierig wat Sri Sri Ayurveda voor je kan betekenen, kijk op onze website www.srisriayurveda.nl voor meer informatie, bel 06 11 397 334 / 070 262 9884 of kom eens langs voor een ayurvedisch consult bij één van onze B.A.M.S. opgeleide ayurvedische specialisten uit India.
Lita Dash (B.A.M.S.) en Kiran Sree Valsan (B.A.M.S.), http://www.srisriayurveda.nl
