Bier bevat een 4-tal ingrediënten waarvan, granen kruiden en gist reeds behandeld zijn in een eerder blog. Het vierde en misschien wel belangrijkste ingrediënt is WATER. Bier bestaat voor meer dan 80% uit water.
Water zorgt voor leven, bevochtigd de aarde, laat planten tot bloei komen en verfrist mens en dier. Water laat zaden en vruchten ontkiemen. Wat tijdens het moutproces onder andere gebeurt. Maar water is ook de oudste drank van de mensheid, en je ziet het gebruik van water als drank dan ook onder andere terugkomen in de oude geschriften van de ayurveda.
In principe is drinkwater of het nu uit de kraan een natuurlijke bron of de fles komt geschikt als brouwwater. In vroeger dagen gebruikte men ook gewoon oppervlaktewater, uit sloot, beek of gracht. Vaak wordt vermeld dat het water uit de grachten schadelijk was en men vroeger zoveel bier dronk omdat het water tijdens het productieproces gekookt is waardoor schadelijke bacteriën en ziektekiemen, onschadelijk werden gemaakt. Maar ook in die tijd bestonden er al verordeningen om de grachten schoon te houden.
In de middeleeuwen dronk men bier omdat er gewoonweg niet veel anders was. Koffie en thee was er nog niet, laat staan dat er frisdrank was. Melk en vruchtensap was niet lang houdbaar omdat het pasteuriseren nog uitgevonden moest worden. Wijn werd niet veel gemaakt, maar werd geïmporteerd, en was dus voor de meeste burgers onbetaalbaar. Het enige betaalbare alternatief voor het merendeel van de mensen was bier. Hierbij moeten we ook niet denken aan bier zoals we dat vandaag de dag kennen, met alcoholpercentages van 5 tot wel 9% of nog meer. Het alcoholpercentage in bier zat in die tijd meestal ruim onder de 5%, waarbij je moet denken aan 2 á 3 %. Toch was het bier wellicht gezonder dan water, niet alléén doordat het gekookt was, maar ook door de antibacteriële werking van de gebruikte kruiden.
Hoewel de chemische samenstelling van water altijd uit de elementen waterstof en zuurstof bestaat, bevat het meeste water ook nog zouten en mineralen. De exacte samenstelling is afhankelijk van waar het water vandaan komt. Zo smaakt elk water van andere afkomst anders en dat heeft dus ook zeker zijn invloed op de uiteindelijke smaak van het bier. Maar naast belangrijke grondstof in bier, is water ook noodzakelijk voor het schoonmaken van brouwketels, gist- en lagertanks, flessen, fusten en de brouwruimte. Voor het brouwen van 1 hectoliter bier is vaak 10 hectoliter of meer aan water nodig.
Dit blog is geschreven door Fred Penners, Zytholoog, Biersommelier en Voorzitter Stichting Brouwboerderij.
