Normaal schrijf ik hier enkel over moestuinieren. Maar deze keer heb ik het graag eens over moestuinieren in het groot: de landbouw. Een sector die elke dag zorgt dat miljoenen mensen een boterham mee naar het werk kunnen nemen, een biertje kunnen drinken of kroketten kunnen eten. Een sector die eigenlijk meer erkenning zou moeten krijgen dan momenteel het geval is. Maar toch gaat het ergens fout.
Er is iets grondig mis met het hele landbouwsysteem als je het mij vraagt. Van boer tot consument. Van zaadje tot groente. Al zullen koppige boeren de laatste zijn om dat toe te geven. “En de boer, hij ploegde voort” is niet zomaar een gezegde. En bovendien veel meer dan een halve waarheid. Ook de consument steekt de kop in het zand. Groenten, fruit en vlees aan dumpprijzen zorgen ervoor ook zij niet klagen over het huidige landbouwsysteem. Bekijk de dumpprijzen gerust als zwijggeld dat de consument betaalt om problemen uit de sector niet te zien.
In heel het landbouwverhaal is er maar één winnaar en lachende derde en dat zijn de grote supermarkten. Zij hebben prijsafspraken met de landbouwer om groenten, fruit en vlees aan een belachelijk laag bedrag aan te kopen. Om daarna alles door te verkopen aan een gelukkige consument die net de deal van zijn leven kon maken door gehakt aan 500 gram + 500 gram gratis voor € 2,5 aan te kopen. Door deze prijzenslag zijn boeren genoodzaakt om ook goedkoper te werken. Dit kan door meer verdelgingsmiddelen te gebruiken, door goedkope, geïmporteerde soja te voederen aan vee, door kippen nog een weekje vroeger te slachten, door minder toe te zien op de welvaart van dier en gewassen.
Wanneer ik dit aan mensen vertel, vinden ze steeds dat ik overdrijf. Maar de cijfers zijn er wel. Het zelfmoordcijfer bij landbouwers lag nog nooit zo hoog, er zijn meer faillieten dan ooit en er is een historisch laag percentage jonge mensen die nog in de landbouwsector wilt stappen. Zelfs al is er op dit moment een evolutie aan de gang die enkel toe te juichen is. Koeien in Nederland stoten wereldwijd het minste CO2 uit. Meer en meer boeren zaaien akkerranden in met bloemen en technieken, automatisering en technologieën om te zaaien en te oogsten staan verder dan ooit.
Ondanks dat de landbouwer alle macht in handen heeft (letterlijk alle voedingswaren die wij elke dag nodig hebben om te kunnen leven gaan door de handen van een landbouwer). Toch slagen ze er niet in om deze unieke positie te verzilveren. Integendeel. Zij worden armer en supermarkten rijker. En dan zwijg ik nog over de verspilling van minder mooie groenten of fruit dat net niet de juiste grootte heeft bereikt.
Ook consumenten betalen de prijs. Niet in de supermarkt, maar wel op hun bord. Vlees dat werd gekweekt onder dubieuze omstandigheden, bespoten groenten en fruit of smakeloze groenten gekweekt op waterculturen zijn steeds meer aanwezig in supermarkten.
Van mij mag die evolutie gerust een revolutie worden. Eentje waar we boer en consument dichter bij elkaar brengen. Korte keten. De hogere prijs betalen voor een stuk vlees dat de kans heeft gekregen om oud te worden en smaak te krijgen. Of als consument zelf groenten oogsten, of in een luie bui oogstpakketten met seizoensgroenten kant en klaar kunnen oppikken.
Het klinkt als een utopie, maar ik geloof echt dat zoiets mogelijk is. Het vraagt inspanning van de boer en de consument maar uiteindelijk wint iedereen.
Robby Sallaets, http://www.groentenuitedegem.be
